पोटॅशियमची कमतरता - Potassium Deficiency in Marathi

पोटॅशियमची कमतरता म्हणजे काय?

पोटॅशियमची कमतरता ही एक दुर्मिळ स्थिती आहे, जी वैद्यकीय भाषेत हाइपोकलेमिया म्हणून ओळखली जाते. या अवस्थेत शरीरात पोटॅशियमची कमतरता आहे जी विशिष्ट चिन्हे आणि लक्षणे तयार करते.

त्याचे मुख्य चिन्हे आणि लक्षणे काय आहेत?

पोटॅशियम कमतरतेचे पहिले आणि सर्वात सामान्य लक्षण आहे संपूर्ण शरीरात सामान्यतः अशक्तपणा आणि थकवा आहे. या कमतरतेचे इतर विशिष्ट लक्षणे खालील प्रमाणे आहेतः

• अन्न पचन मध्ये एक समस्या.
• स्नायूत पीळ येणे आणि कडकपणा.
• हृदयाची धडधड (एक वेगवान, अनियमित आणि जोरदार धडकी भरवणारा).
• श्वास घेण्यात अडचण.
• पूर्ण अंगात सुन्नपणा किंवा झिणझिण्या येणे.

मुख्य कारण काय आहे?

अनेक वैद्यकीय परिस्थिती आणि औषधांचा दुष्परिणाम आहे ज्यामुळे पोटॅशियमची कमतरता होऊ शकते. काही कारणे खालील प्रमाणे आहेत:

• अतिसार आणि उलट्यांचा गंभीर प्रकार.
• मोठ्या प्रमाणावर रक्ताची हानी.
• मूत्रपिंड बिघडणे किंवा मूत्रपिंड अपयश.
• ल्यूकेमिया (रक्तातील कर्करोगा चा एक प्रकार).
• अस्थमा आणि इम्फिसीमा साठी वापरल्या जाणाऱ्या औषध गोळ्या देखील पोटॅशियमची कमतरताचे कारण बनू शकतात.

याचे निदान आणि उपचार कसे केले जाते?

उपरोक्त लक्षणे सादर केल्यावर, डॉक्टर काही तपासणी करू शकतात, जसे रक्त तपासणी, जे रक्तप्रवाहातील पोटॅशियम, कॅल्शियम आणि इतर खनिजेचे स्तर/पातळी दर्शवू शकते.

अनियमित हृदयाच्या लयच्या बाबतीत, एक इलेक्ट्रोकार्डियोग्राम (ईसीजी) देखील सुचविले जाऊ शकते कारण पोटॅशियमची कमतरता हृदयच्या गतीवर परिणाम करू शकते.

या स्थितीसाठी उपचार सोपे आहे आणि लक्षणांमध्ये जलद सुधारणा दर्शवते. व्यक्तीची स्थिती आणि उपस्थित लक्षणांच्या आधारावर डॉक्टर विविध औषधे सूचवू शकतात. जर रक्तप्रवाहात पोटॅशियमचे प्रमाण अतिशय कमी असेल तर, डॉक्टर पोटॅशियम बॅलेन्स पुनर्संचयित करण्यासाठी काही गोळ्या किंवा सिरप पोटॅशियम सॉल्टसह निर्धारित करतील.

जर प्रकरण गंभीर असेल आणि व्यक्तीला पॅल्पपिटेशनचा त्रास होत असेल तर त्यांना पोटाशियमचे पूरक आंतरनीलातून (IV किंवा शीर द्वारे) दिले जाते.

पोटॅशियमची कमतरता वाढविण्याच्या जोखीम टाळण्यासाठी अल्कोहोलचा वापर कमीतकमी ठेवला पाहिजे आणि संतुलित आहाराचे पालन केले पाहिजे.

1. A Tabasum et al. A man with a worrying potassium deficiency . Endocrinol Diabetes Metab Case Rep. 2014; 2014: 130067. PMID: 24683481
2. National Institutes of Health; Office of Dietary Supplements. [Internet]. U.S. Department of Health & Human Services; Potassium.
3. MedlinePlus Medical Encyclopedia: US National Library of Medicine; Potassium
4. Center for Disease Control and Prevention [internet], Atlanta (GA): US Department of Health and Human Services; The Role of Potassium and Sodium in Your Diet
5. healthdirect Australia. Potassium. Australian government: Department of Health
6. Weaver CM et al. Potassium and health. Adv Nutr. 2013 May 1;4(3):368S-77S. PMID: 23674806
7. Michael S. Stone, Lisa Martyn, Connie M. Weaver. Potassium Intake, Bioavailability, Hypertension, and Glucose Control. Nutrients. 2016 Jul; 8(7): 444. PMID: 27455317