ट्रायजेमिनल न्युराल्जिया - Trigeminal Neuralgia in Marathi

ट्रायजेमिनल न्युराल्जिया काय आहे?

ट्रायजेमिनल न्युराल्जिया (टीएन) म्हणजे चेहऱ्यावर अचानक आणि तीव्र वेदना जाणवणे, जे काही सेकंदांपासून काही मिनिटांपर्यंत टिकू शकते. हा विकार चेहऱ्याच्या एका बाजूला किंवा दोन्ही बाजूंना होऊ शकतो.

याची मुख्य चिन्हे आणि लक्षणे काय आहेत?

50 वर्षांवरील व्यक्तींमध्ये टीएन अधिक सामान्य आहे.

ट्रायजेमिनल न्युराल्जियाशी संबंधित वेदनांचे वर्णन बऱ्याचदा स्पष्ट, अचानक उद्भवलेल्या आणि तीव्र वेदना म्हणून केले जाते. यासोबत जळजळीची संवेदना देखील असू शकते.

• वेदना अचानक होऊ शकतात आणि सामान्यतः थांबतात देखील अचानकच.
• खाणे, दाढी करणे, चेहरा धुणे आणि दात घासणे यासारख्या दैनिक क्रियाकलापांमध्ये वेदना होऊ शकतात.
• झोपताना वेदना अचानकपणे प्रभावित होऊ शकते.

मात्र, हा विकार जीवघेणा नसला तरी ती व्यक्तीसाठी खूपच असुविधाजनक असतो. लक्षणे प्रकृतीत प्रगतिशील असतात याचा अर्थ कालांतराने वेदना होण्याची शक्यता वाढते.

याची मुख्य कारणं काय आहेत?

ट्रायजेमिनल न्युराल्जियाचे मुख्य कारण ट्रायजेमिनल मज्जातंतू आहे जो कवटीत असतो. दुखण्याची संवेदना किंवा चेहऱ्यावरील तोंड, दात आणि तोंड यांच्या संवेदना प्रसारीत करण्यासाठी जबाबदार असतो.

हे मोठ्या प्रमाणावर संकुचित झालेल्या रक्तवाहिन्यामुळे होऊ शकते. बहुसंख्य स्क्लेरोसिस असलेल्या/धमन्या आकुंचन पावलेल्या व्यक्तींमध्ये टीएन चे लक्षण देखील उद्भवू शकतात कारण हा रोग ट्रायजेमिनल  मज्जातंतूला नुकसान पोहोचवतो.

क्वचित प्रकरणात, दुर्दैवाने, मज्जातंतूच्या जवळच्या ट्यूमरमुळे तंत्रिकांचे जाळे संकुचित होऊ शकते.

आघात किंवा काही वैद्यकीय शस्त्रक्रियेमुळे ट्रायजेमिनल मज्जातंतूला दुखापत होऊन टीएनच्या लक्षणांचे कारण बनू शकते.

याचे निदान आणि उपचार कसे केले जातात?

ट्रायजेमिनल न्युराल्जियाचे निदान शारीरिक आणि न्यूरोलॉजिकल परीक्षणाच्या मदतीने केले जाते. चेहऱ्यावरील  वेदनांसाठी इतर कारणांची शक्यता फेटाळण्यासाठी डॉक्टर स्कॅन एक्स-रे, सीटी स्कॅन आणि एमआरआय (एमआरआय)सारख्या काही स्कॅनिंग चाचण्या देखील करू शकतात.

टीएनच्या उपचारांच्या पर्यायांमध्ये अँटीकॉनव्हलसंट औषधे समाविष्ट असतात जे मज्जातंतूला आघात टाळण्यास मदत करतात. काही प्रकरणांमध्ये वेदना कमी करण्यासाठी शस्त्रक्रिया केली जाऊ शकते.

1. National institute of neurological disorders and stroke [internet]. US Department of Health and Human Services; Trigeminal Neuralgia Fact Sheet.
2. National Health Service [Internet]. UK; Trigeminal neuralgia.
3. American Association of Neurological Surgeons. [Internet] United States; Trigeminal Neuralgia.
4. National Organization for Rare Disorders [Internet]; Trigeminal Neuralgia.
5. MedlinePlus Medical Encyclopedia: US National Library of Medicine; Trigeminal Neuralgia.