विषमज्वर - Typhoid Fever in Marathi

तुम्ही संक्रमित खाद्य पदार्थ घेतल्यानंतर, जिवाणू तुमच्या पचनतंत्रात प्रवेश करून वाढायला लागतात. याने पुढील लक्षणांच्या विकासाला चालना मिळतेः

• 102⁰-104⁰F (38⁰-40⁰C.) एवढे गंभीर ताप
• पोटदुखी
• खोकला
• भूक न लागणे
• बद्धकोष्ठता
• अतिसार

या टप्प्यावर उपचार न झाल्यास, लक्षणे अधिक तीव्र होऊन खालीलप्रमाणें समस्या होऊ शकतात:

• थकवा
• संभ्रम
• हॅल्युसिनेशन (अस्तित्वाची नसलेली गोष्ट दिसणें किंवा ऐकू येणे)
• नाकातून रक्त गळणें
• लक्ष उणावणें (लक्ष देण्यास किंवा केंद्रित करण्यास अडचण)
• छाती आणि पोट (बरगड्या आणि कटिप्रदेश यांच्यामधील क्षेत्र) यावर सपाट गुलाबी रंगाचे डाग किंवा ओरखडे.

अधिक शक्तिशाली आणि विकसनशील प्रतिरोधक्षमतेमुळे, मुलांमध्ये प्रौढांपेक्षा टायफॉयड संक्रमणाची कमी सौम्य लक्षणे आढळतात.

लक्षणे बिघडण्यापूर्वी त्वरीत वैद्यकीय मदत मिळणें महत्त्वाचे असते.उपचाराचे साधारण क्रम खालीलप्रमाणे असू शकते:

• मौखिक जंतूनाशक
  वैद्यकीय मदत मिळवण्याचे प्रयत्न करून वेळीच निदान झाल्यास, 7-14 दिवसांच्या मौखिक जंतूनाशकांचे क्रम घेण्याचा सल्ला दिला जाऊ शकतो. औषधोपचार घ्यायच्या 2-3 दिवसांच्या आत लक्षणे शमू शकतात, पण म्हणून जंतूनाशके थांबवणे हितावह नसेल, कारण जंतूनाशके तुमच्या शरिरातून जिवाणू पूर्णपणें बाहेर काढतात. 
   
• तरळ पदार्थांचे प्रत्यांतरण
  निर्जलीकरणात( शरिरातील तरळ पदार्थ घटणें) फायदा होण्यासाठी तुम्ही भरपूर तरळ पदार्थ घ्यावेत. वेळीच निदान झाल्यास रुग्णालयात भरती होण्याची गरज पडत नाही आणि रुग्ण घरी जाऊन जंतूनाशकांचा क्रम सुरू ठेवू शकतो.
   
• रुग्णालयात भरती होणें
  तुमच्यावरील उपचार काही कारणास्तव उशिरा सुरू होतो किंवा जंतूनाशकांचा क्रम पूर्ण करूनही लक्षणे जात नाहीत किंवा अधिक बिघडतात, तेव्हा चिकित्सक तुमच्या परिस्थितीच्या पर्यवेक्षणासाठी रुग्णालयात भरती होण्याचा सल्ला देतो. परिस्थिती गंभीर असल्यास, जंतूनाशक इंजेक्शन दिले जातील. यामुळे जंतूनाशक लवकर काम करतील व तुमच्या लक्षणांची गहनता कमी करण्यास मदत करतील. रक्तनलिकेतून ड्रिप पद्धतीने तरळ पदार्थ आणि इलेक्ट्रोलाइटचे प्रत्यांतरण सुद्धा केले जाते.
   
• दुय्यम विष्ठा चाचणी
  संपूर्ण उपचार झाल्यानंतर, तुमच्या मळातून जिवाणू दूर होत नसल्याची पुष्टी करण्यासाठी दुय्यम विष्ठा चाचणी केली जाते. चाचणी सकारात्मक असली तर, तुम्हाला टायफॉयड जिवाणूचे प्रसारक समजले जाते. तेव्हा, तुम्हाला मौखिक जंतूनाशकांचा अजून एक 28 दिवसांचा क्रम देऊन, अंतिम विष्ठा चाचणी केली जाते.
   
• पुनरावृत्ती
  काही प्रकरणांमध्ये लक्षणांची पुनरावृत्ती होते. हे साधारणपणें औषधोपचार पूर्ण झाल्याच्या एका आठवड्यात होते. लक्षणे सौम्य व लघुकालिक असली तर, डॉक्टर जंतूनाशकाचा क्रम लिहून देऊ शकतात. तरीही, काही वेळा, डॉक्टर रुग्णांच्या कुटुंबीयांना रुग्णावर करडी नजर ठेवण्याची विशेष ताकीद देतात, कारण टायफॉयडच्या लक्षणांच्या पुनरावृत्तीमुळे शरीर अशक्त होतो.

टायफॉयड उपचारातील हल्लीचे बदल

वैद्यकीय अन्वेषकांना कमी संवेदनशीलता आणि फ्लूरोकिनोलोन(उदा. साइप्रोफ्लॅक्सिन) सारख्या जंतूनाशकांना वाढीव प्रतिरोध असलेल्या काही टायफॉयड जिवाणूंच्या काही जाती आढळून आल्या आहेत. अनेक औषधांना प्रतिरोध असलेले जिवाणूसुद्धा हल्ली विकसित होतांना दिसत येते. तरीही, संक्रमण टाळण्याची जवाबदारी डॉक्टरांपेक्षा आपली अधिक आहे आणि ही जवाबदारी आपण स्वच्छता ठेवून पार पाडू शकतो.

स्व-काळजी

• सर्वप्रथम डॉक्टर आरंभिक दिवसांसाठी संपूर्ण विश्रांतीचा सल्ला देतात.
• शरीर अशक्त आणि विभिन्न संक्रमणांना संवेदनशील असल्यामुळे, नारळ पाणी, ज्युस, लस्सी, ग्लुकोझ पाणी इ. सारखे तरळ पदार्थ घेणें हितावह ठरेल.
• दिवसातून तीनदा जड जेवण करण्याखेरीज, कमी अंतराळांवर पचनास हलके आहार उदा. भात, फळाचे कस्टर्ड इ. घ्या.
• वसा प्रचुर असलेले आहार उदा. तूप, दूध इ. घेऊ नका. तसेच वैय्यक्तिक स्वच्छता ही चांगली ठेवा.
• बहुतांश लोक बरे वाटू लागले तसे लगेच, शाळा किंवा कामाला जाणे सुरू करतात, तरीही, खाद्य पदार्थ हाताळणार्र्या व शाळकरी मुले  व वयस्कर व्यक्तींबरोबर काम करणार्र्या लोकांनी त्यांची विष्ठा चाचणी नकारात्मक येईपर्यंत काम किंवा शाळेत जाळे टाळावे.

टायफॉयड आणि पॅराटायफॉयड फिव्हर यांना एकत्रपणें एंटरिक फिव्हर असे म्हणतात. साल्मोनेला एंटेरिका (जिवाणूचे प्रकार) यचे विविध स्ट्रेंस टायफी, पॅराटायफी ए, बी, सी यांमुळे ते होते.सुरवातीला त्याचे प्रभाव तुमच्या पचनतन्त्रावर पडते, पण उपचार न झाल्यास, परिस्थिती गंभीर वळण घेते आणि जिवाणू शरिराच्या विभिन्न अंगांपर्यंत पसरू शकतात. उपचार वेळेत न झाल्यास, गंभीर गुंतागुंती होऊन रुग्णाच्या जिवावरही बेतू शकते.