परजीवी संक्रमण - Parasitic Infections in Marathi

परजीवी संक्रमण काय आहे?

परिभाषेनुसार, परजीवी एक जीव आहे जो यजमानाच्या आत राहतो आणि त्याच्या खर्चावर पोषण मिळवितो.

यजमानाच्या शरीरात संक्रमण घडवून आणण्यासाठी परजीवी जबाबदार असतात, आणि या संक्रमणास परजीवी संसर्ग म्हणतात. वेगवेगळ्या प्रकारचे परजीवी, एकपेशीय ते बहुपेशीय प्रकारांचे परजीवी मानवांमध्ये संक्रमणाचे कारण असतात.

त्याचे मुख्य चिन्हे आणि लक्षणे काय आहेत?

परजीवी शरीराच्या जवळपास कोणत्याही भागामध्ये संसर्ग निर्माण करू शकतात. समाविष्ट असलेल्या जीवावर आणि संक्रमणाच्या मार्गावर अवलंबून, चिन्हे आणि लक्षणे भिन्न असू शकतात, ज्यात खालील गोष्टींचा समावेश आहे:

• काही संक्रमण गॅस्ट्रिकमध्ये अस्वस्थता, ओटीपोटात अटकाव येणे आणि पोटदुखी म्हणून प्रकट होतात.
• भूक न लागने या बरोबर मळमळ, उलट्या आणि अतिसार देखील होऊ शकतात.
• लैंगिक संक्रमित परजीवी संसर्गामुळे जननेंद्रियातून बाहेर पडणे, मूत्रविसर्जन दरम्यान वेदना, घाण वास येणे आणि खाज किंवा जळजळ होऊ शकतो.
• उपरोक्त लक्षणे व्यतिरिक्त एखाद्या व्यक्तीस ताप किंवा त्वचेचे रॅशेस चा देखील विकास होऊ शकतो.
• मेंदूच्या परजीवी संसर्गामुळे दौरे आणि सावधपणा कमी होऊ शकतो.

मुख्य कारणे काय आहेत?

• काही परजीवी जे संसर्गांचे कारण बनतात त्यात प्रोटोझोआ (एकपेशीय जीव) आणि हेल्मिन्थस (किडे) समाविष्ट असतात.
• परजीवी वेगवेगळ्या मार्गांद्वारे शरीरात प्रवेश करू शकतात. दूषित अन्न किंवा पाणी आत घेणे हा एक सामान्य मार्ग आहे ज्यामुळे मनुष्यांना संसर्ग होऊ शकतो.
• संसर्ग झालेल्या व्यक्तीशी लैंगिक संपर्काने देखील संक्रमण होऊ शकते.
• संक्रमित रक्त आणि दूषित कपडे किंवा घरगुती वस्तूंच्या संपर्कात आल्यानेही ही संसर्ग होऊ शकतात.
• खराब स्वच्छता, जास्त गर्दीची ठिकाणे आणि ग्रामीण क्षेत्रांमध्ये संक्रमण अधिक सामान्य आहे.
• अविकसित देशाच्या वारंवार पर्यटकांकडून आणि स्थलांतरितांनाही जास्त धोका असतो.
• डास आणि इतर कीटक देखील हे रोग मनुष्यांमध्ये प्रसारित करु शकतात जसे मलेरिया च्या बाबतीत असते.
• इतर कोणत्याही परिस्थितीमुळे दुर्बल रोगप्रतिकार प्रणाली असलेल्या व्यक्तीमध्ये संक्रमण होण्याचा धोका जास्त असतो. कर्करोग, एचआयव्ही आणि मधुमेह अशा परिस्थितीचे उदाहरण आहेत.

याचे निदान आणि उपचार कसे केले जाते?

• आपल्या शरीरात संसर्ग झाल्यास, रक्त तपासणीमुळे रक्त पेशींची संख्या आणि संक्रमणाच्या इतर निर्देशांमधील बदल दिसून येईल.
• याव्यतिरिक्त, मूत्र आणि मलच्या नमुने देखील गोळा केल्या जाऊ शकतात आणि पेरासाइट्ससाठी सूक्ष्मदृष्ट्या तपासल्या जाऊ शकतात.
• इमेजिंग प्रक्रियामध्ये अंतर्गत अवयवांना किंवा ऊतकांना कोणत्याही नुकसान झाले आहे का नाही हे तपासले जाते. यात एक्स-रे, सीटी स्कॅन, अल्ट्रासाऊंड आणि एमआरआय यांचा समावेश आहे.
• गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल ट्रॅक्ट/अन्ननलिकाचे आरोग्य तपासण्यासाठी एंडो स्कोपीकिंवा कोलॉनोस्कोपी केली जाऊ शकते.

संक्रमणांसाठी उपचार औषधे हा प्राथमिक उपचार आहेत. हे आहेतः

• परजीवी नष्ट करण्यासाठी विशिष्ट अँटीमिक्रोबियल्स सुचवले जातात. औषधाचा प्रकार संसर्गामुळे होणाऱ्या जीवनावर अवलंबून असतो जे संसर्गाचे कारण असतात.
• द्रवपदार्थचे कमी होण्या बरोबरच तीव्र अशक्तपणा असल्यास द्रव पुनर्स्थापना दर्शविली जाते.
• संसर्ग झालेल्या लोकांना चांगले वैयक्तिक स्वच्छता राखण्याचा आणि स्वच्छ वातावरणात शिजवलेले अन्न खाण्याचा सल्ला देण्यात येतो.

1. Norman FF et al. Parasitic infections in travelers and immigrants: part I protozoa. Future Microbiol. 2015;10(1):69-86. PMID: 25598338
2. Cambridge University Press [Internet]; United Kingdom. Parasitic infections in relation to practices and knowledge in a rural village in Northern Thailand with emphasis on fish-borne trematode infection.
3. MedlinePlus Medical Encyclopedia: US National Library of Medicine; Parasitic Diseases.
4. Varki A et al. Parasitic Infections. Essentials of Glycobiology. 2nd edition. Cold Spring Harbor (NY): Cold Spring Harbor Laboratory Press; 2009. Chapter 40.
5. National Institutes of Health; [Internet]. U.S. National Library of Medicine. Parasitic Infections of the Gastrointestinal Tract.