जीवनसत्त्व बी 8 वसा-घुलनशील जीवनसत्त्वांचे एक समूह आहे, जे कोशिका चयापचयामध्ये एक महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतो. ते रासायनिकरीत्या व जीवशास्त्राच्या दृष्टीने विशिष्ट असतात,पण ते अनेक खाद्यपदार्थांमध्ये सहअस्तित्वामध्ये असतात. यापैकी प्रत्येक जीवनसत्त्वांचे कार्य, प्रभाव आणि सहप्रभाव वेगळे आहेत, आणि म्हणून त्याची मात्रा व कमतरता वेगवेगळी असतात. त्यापैकी प्रत्येकावर आपण दृष्टिक्षेप करू या.

  1. जीवनसत्त्व बीचे प्रकार - Types of Vitamin B in Marathi
  2. जीवनसत्त्व बी अन्नस्त्रोत - Vitamin B Food Sources in Marathi
  3. जीवनसत्त्व बी कॉंप्लेक्सचे फायदे - Benefits of Vitamin B complex in Marathi
  4. जीवनसत्त्व बीची मात्रा - Vitamin B Dosage in Marathi
  5. जीवनसत्त्व बी सहप्रभाव - Vitamin B side effects in Marathi
जीवनसत्त्व बीः स्त्रोत, खाद्य पदार्थ, फायदे आणि सहप्रभाव चे डॉक्टर

जीवनसत्त्व बीच्या प्रत्येक घटकाचे कार्य व कमतरतेची लक्षणे पाहू या

जीवनसत्त्व बीचे प्रकार कार्य कमतरता
बी1 थिआमिन डीएनए आणि आरएनएचे योग्य नसाचे कार्य व संश्लेषणामध्ये साहाय्य करते. बेरी बेरी (एडेमा, वजन कमी करणें, पायांमध्ये वेदना, भावनिक अडचणी, अनियमित हृदयगती)
बी2 रिबोफ्लॅव्हिन शरिरात ऊर्जेचे उत्सर्ग एरिबोफ्लॅव्हिनोसिस (क्रॅक्ड लिप्स, जिभेत सूज, घसा सुजणें, तोंडात सूज)
बी3 निआसिन शरिरात ऊर्जा हस्तांतरणात सामील पॅलॅग्रा (त्वचेमध्ये सूज, झोप येण्यास अडचण, अशक्तता, मानसिक भ्रम)
बी5 पॅंटोथेनिक एसिड एमिनो एसिड (प्रोटीन) , कॉलेस्टरॉल आणि हार्मोनचे संश्लेषण पुरळ आणि त्वचेत झिणझिण्या येणें किंवा शिथिलता
बी6 पायरोडिक्सिन न्युरोट्रांसमिटरचे संश्लेषण त्वचेत दाह, पिंक आय, लकव्याचा धोका आणि इतर तंत्रिकासंबंधी विकार
बी7 बायोटिन तंत्रिकाप्रणालीच्या निरोगी कार्य व ऊर्जा निर्माण होण्यास आवश्यक शिशूंमध्ये वाढ खुंटणे आणि तंत्रिकासंबंधी विकार
बी8 इनॉझिटॉल गरोदरपणा आणि शैशवावस्थेसारख्या जलद विभाजन व विकासाच्या अवधींमध्ये महत्त्वपूर्ण रक्तक्षय; गरोदरपणादरम्यान कमतरतेमुळे जन्मदोष होऊ शकतात
बी12 कॉबॅलॅमिन लाल रक्तकोशिकांचे उत्पादन, डीएनए संश्लेषण आणि नसांच्या कोशिका व रक्तकोशिकांसाठी महत्त्वपूर्ण रक्तक्षय; कमी झालेल्या अवशोषणामुळे वयस्कर लोकांमध्ये स्मृतीची क्षती व संज्ञानात्मक दोष होऊ शकतात

कोष्ठक 1

जीवनसत्त्व बीच्या सर्व प्रकारांच्या अन्नस्त्रोत निम्नलिखित आहेत.

जीवनसत्त्व बीचे प्रकार जीवनसत्त्व बी अन्नस्त्रोत
बी1 थिआमिन यीस्ट, यकृत, मासे, बींस, सोयाबीन, वटाणे, ट्यूना, बटाटे, मशरूम, सूर्यफुलाच्या बिया, टॉमॅटो, वांगी
बी2 रिबॉफ्लेव्हिन मेंढीचे मांस, दूध, दुधाची उत्पादने, ताक, बदाम, हिरव्या पालेदार भाज्या, अंडी, नट, तांदूळ, होल ग्रेंस
बी3 निआसिन मांस, पॉल्ट्री, सॅल्मॉन आणि ट्युनासारखे मासे, धान्ये, मसूर, बिया, शेंगदाणे
बी5 पॅंटोथेनिक एसिड अंडी, मासे, मांस, टर्की, ताजी फळे व भाज्या, विशेष करून मशरूम, होल ग्रेंस, मध
बी6 पायरोडिक्सिन धान्ये, बीन्स, कुक्कुट, मासे, फळे आणि भाज्या, हिरव्या पालेभाज्या
बी7 बायोटिन अंड्याची जर्दी, दूध, ब्रोकोली, केळी, बटाटे, एवोकॅडो, बियाणे, सोया, चीज, दाणे, डुकराचे मांस, पालेदार हिरव्या भाज्या
बी8 इनॉझिटॉल फळे, भाज्या, होल ग्रेंस, बीन्स
बी12 कॉबॉलॅमिन बीफ, पॉर्क, हॅम, पोल्ट्री, मेंढी, मासे, डेअरी, अंडी

कोष्ठक 2

जीवनसत्त्व बी कॉंप्लेक्सच्या प्रत्येक घटकांपैकी एकाच्या वैय्यक्तिक आरोग्य फायद्यांची चर्चा करू या.

  • बी1: जीवनसत्त्व बी1 मध्ये पार्किन्संसविरुद्ध तंत्रिकासंरक्षक प्रभाव असतात आणि ते मेंदूच्या कोशिका (न्युरॉन्स)भोवती एक सुरक्षात्मक आवरण मायलिन शीथ बनण्यात साहाय्य करते. ते एक वेदनाशामक म्हणून कार्य करते आणि डायस्मिनॉरिआमध्ये वेदना कमी करण्यासाठीही वापरले जाते.
  • बी3: ते हृदयाला ऑक्सिडेटिव्ह हानी क्षती कमी करणें आणि कॉलेस्टरॉल स्तर कमी करण्याद्वारे हृदयरोगांचा धोका कमी करते.
  • बी5: त्याला पॅंटोथेनिक एसिडही म्हणत असल्याने, जीवनसत्त्व बी5ची आरबीसी निर्मितीमध्ये महत्त्वाची भूमिका असते आणि अशा प्रकारे रक्तक्षयाविरुद्ध एक निवारणात्मक कार्य होतो. या जीवनसत्त्वाची कमतरता हृदयाघात आणि स्ट्रोकसारख्या हृदयरोगाच्या समस्यांचा धोका वाढवते.
  • बी6: जीवनसत्त्व बी6 एक नैसर्गिक वेदनाशामक आहे. ती चयापचयाला शक्ती देते आणि अंगांचे कार्य सुधारण्यात मदत करते.
  • बी7: हे शास्त्रीयरीत्या सिद्ध झाले आहे की या जीवनसत्त्वाचे सप्लिमेंटेशन केल्याने केसगळती टळण्यात मदत होते आणि नखांची ताकद व संरचना सांभाळली जाते.
  • बी8: जीवनसत्व बी8 विशेषकरून महिलांसाठी लाभकारक असल्याची माहिती असून ते पीसीओएसच्या उपचारामध्ये वापरले जाते आणि महिलांमध्ये वजन कमी करण्यास वाव मिळतो. ते गेस्टेशनल डायबेटीझचा धोकाही कमी करतो.
  • बी12: जीवनसत्त्व बी12चे शरिरासाठी अनेक कार्य व फायदे आहेत.तो त्वचा, नख आणि केसांच्या आरोग्याला सांभाळतो व सुरक्षित ठेवतो, रक्तक्षय टाळतो आणि हायपरपिग्मेंटेशनचा धोका कमी करतो.हे जीवनसत्त्व डिमेंशिआ टाळतो आणि अवसाद व चिंता यांना लांब ठेवतो.

जीवनसत्त्व बी1चे फायदे - Vitamin B1 benefits in Marathi

जीवनसत्त्व बी1 किंवा थिआमिन जीवनसत्त्व बी कॉंप्लेक्सचे एक महत्त्वाचे घटक आहे आणि त्याचे शरिराच्या आत विविध कार्य व विविध आरोग्य फायदे असतात. ते नसांभोवती आवरण (मायलिन शीथ) बनण्यास कारणीभूत असतो, जे बाह्य क्षतीविरुद्ध सुरक्षा देण्यात मदत करतो. याने तुमच्या मेंदूवर सुरक्षात्मक कार्य होतो, जसे की विविध संशोधकांनी वर्णन केलेले आहे.

एंसेफॅलोपॅथी (मेंदूला क्षतीस कारणीभूत असलेले मेंदूचे रोग) पासून प्रभावित असलेल्या रुग्णांच्या अभ्यासामध्ये, संशोधकांना आढळले की थिआमिन नियमितपणें या रुग्णांना विहित केले गेले होते आणि त्याच्या कमतरतेमुळे या रोगाचा धोका खूप वाढला. पार्किन्संस रोगपासून प्रभावित असलेल्या रुग्णांमधील तत्सम निष्कर्ष पाहणीस आले,जे मेंदूच्या कार्यावर या जीवनसत्त्वाच्या सुरक्षात्मक कार्यांची सूचना देतो.

तसेच, थिआमिन वेदना यंत्रणेला प्रभावित करण्याचीही माहिती आहे आणि वेदना कमी करण्यावर याचे सकारात्मक प्रभाव असतात. अभ्यासांअंती दिसून आले आहे की फायब्रोमॅल्गिआचे वैशिष्ट्य म्हणजे गंभीर स्नायूअस्थिपंजर वेदना असते, जी स्नायूच्या वेदनेपासून आराम मिळण्यासाठी अत्युच्च मात्रेत थिआमिन दिल्याने त्यावर उपचार होतो. असे आढळले की फायब्रोमॅल्गिआचा त्रास असलेल्या रुग्णांना नियमित थिआमिन विहित करून दिल्याने त्यांना फायदा झाला. वेदना कमी करणें (एनॅल्जेसिआ) वर याचे सकारात्मक प्रभाव असल्याने, थिआमिंचे वापर डाय्स्मॅनॉरिआ (वेदनायुक्त मासिक धर्म) चा त्रास असलेल्या महिलांसाठी खूप प्रभावी आहे. अनेक संशोधकांनी डायबेटीझ मॅलिटस प्रकार 2च्या उपचारासाठी अतिरिक्त उपचारपद्धत म्हणून त्याच्या वापराचे प्रात्यक्षिकही केलेले आहे.

जीवनसत्त्व बी2चे फायदे - Benefits of vitamin B2 in Marathi

जसे की या जीवनसत्त्वाच्या कार्यांची चर्चा झालेली आहे (पहा कोष्ठक1), जीवनसत्त्व बी2 पर्याप्त ऊर्जा स्तर राखून ठेवण्यास मदत करतो, जे शरिराच्या सामान्य कार्य व गतिविधींना साहाय्य करतो. तो शरिरात जीवनसत्त्व बीच्या इतर घटकांचे सामान्य स्तर राखून ठेवण्यास मदत करतो जसेकी बी6 आणि बी9. शरिरात वापरू शकल्या जाणार्र्या त्यांच्या सक्रिय रूपांमध्ये परिवर्तित करून हे साध्य केले जाते.

‘अमेरिकन जर्नल ऑफ क्लिनिकल न्यूट्रिशन’मध्ये प्रकाशित एक अभ्यासामध्ये दिसून आले आहे की रिबोफ्लॅव्हिन लौहाचे पर्याप्त रक्तस्तर राखून ठेवण्यासाठी आवश्यक आहे, कारण शरिरात लौहाच्या वापराच्या प्रक्रियेवर त्याचा प्रभाव होतो.  या जीवनसत्त्वाची कमतरता रक्तक्षयाच्या अधिक धोक्याशी निगडीत आहे. याशिवाय, या जीवनसत्त्वाची एक विशिष्ट भूमिका माइग्रेन्सचे प्रबंधन आणि निवारण यामध्ये सुचवण्यात आलेली आहे. इतर औषधांसह माइग्रेन आघातांवर निवारणात्मक उपचारपद्धत म्हणून वापरले जाते. या आघातांची वारंवारता व भार कमी करण्यात हे यशस्वी ठरले आहे. याच्या सफलतेमुळे, रिबोफ्लॅव्हिन माइग्रेन्सच्या निवारणामध्ये पेडिअट्रिक (मुले) रुग्णांवर वापरण्यात आलेले आहे.

जीवनसत्त्व बी3 निअसिनचे वापर - Vitamin B3 niacin uses in Marathi

जीवनसत्त्व बी3 किंवा निआसिनचे पेलग्राच्या उपचारामध्ये योगदान असल्याशिवाय इतर विविध आरोग्य फायदे आहेत. कार्डिओव्हॅस्कुलर प्रणाली (हृदय आणि त्याच्या वाहिनी) चे कार्य सुधारते आणि अशाप्रकारे हृदयरोग निवारणात मदत करते.  कमी घनत्त्वाचे लिपोप्रोटीन (एलडीएल) आणि ट्रायग्लॅसराइडचे स्तर कमी करणें आणि अधिक घनत्त्वाचे लिपोप्रोटीन (एलडीएल) चे स्तर कमी करण्याद्वारे ते असे करते.

हृदयारोग्य सुधारण्याची एक इतर यंत्रणा आहे ऑक्सिडेटिव्ह तणाव व दाह कमी करणे, जे हृदयविकारांचे कारण असते. या फायद्यांमुळे, निआसिन कॉरॉनरी हृदयरोग निवारणात 40  वर्षे वापरले जात आहे आणि हल्ली त्याच्या उपचारासाठीव वापरले जात आहे.

जीवनसत्त्व बी5 चे फायदे - Vitamin B5 benefits in Marathi

जीवनसत्त्व बी5 प्रथिने आणि कॉलेस्टरॉल ( कोष्ठक 1 पहा) यांच्या संश्लेषणामध्ये सम्मिलित असतो. अशा प्रकारे तो रक्तातील कॉलेस्टरॉलचे सामान्य स्तर राखून ठेवण्यास साहाय्य करतो आणि त्याचे कार्य हृदयसुरक्षादायक असे असते. अभ्यासामध्ये दिसून आले आहे की ते लाल रक्तकोशिकांचे उत्पादन व नियामन यामध्ये सामील असल्याने, रक्तक्षयाच्या उपचारात वापरले जाते.

याशिवाय, जीवनसत्त्व बी5 किंवा पॅंटोथेनिक एसिडचे कॉर्टिझॉलसारख्या काही विशिष्ट हार्मोनचे उत्पादन व उत्सर्जन यावर प्रभाव असल्याचे सांगितले जाते. ते शरिराद्वारे कॉर्टिझॉल उत्पादन कमी करते, ज्याने थकवा, स्नायू आणि सांधेदुखी किंवा वजन कमी होऊ शकतो. संधिवातात्मक वेदना किंवा अतीतणाव (अत्युच्च रक्तदाब) चा वाढीव धोका, स्ट्रोक आणि हृदयरोगसुद्धा या जीवनसत्त्वाच्या कमतरतेशी संबद्ध असतात.

 (अधिक वाचा: संधिवात)

जीवनसत्त्व बी6चे वापर - Vitamin B6 uses in Marathi

जीवनसत्त्व बी6 किंवा पॉयरिडॉक्सिन जीवनसत्त्व बी कॉंप्लेक्स कुटुंबाचे एक महत्त्वाचे घटक आहे. ते शरिराच्या सामान्य चयापचय सांभाळण्यासाठी उत्तम समजले जाते, ज्याबरोबर इतर अंगांचे योग्य नसांचे कार्य व सुरळीत कार्यही होत राहते. ते ऊर्जेचे वैय्यक्तिक स्तर सांभाळण्यासाठी वापरले जाते, आणि अशाप्रकारे क्रॉनिक फॅटिगच्या उपचारासाठीही वापरले जाते. जीवनसत्त्व बी6चे सर्वात प्रसिद्ध वापर एक नैसर्गिक वेदनाशामक म्हणून आहे, जे अनेक प्रकारच्या वेदनांच्या उपचारासाठी असते.

या जीवनसत्त्वाच्या वेदनाशामक प्रभावांचे आकलन करण्यासाठी हल्ली एक अभ्यास केले गेले होते. पायरिडॉक्सिन कंबरेच्या खालील भागाच्या गंभीर वेदनेने प्रभावित रुग्णांना दिले गेले, ज्याबरोबर इतर जीवनसत्त्व व वेदनाशामक दिले गेले होते. अभ्यासाच्या परिणामी प्रकट झाले की वेदनेची गहनता कमी झाली आणि या रुग्णांच्या परिचलनक्षमता पुनरुत्थान करण्यात सुधारणा झाली होती. वेदना कमी करण्याच्या कारण्यासाठी हे त्याचे संभाव्य कारण झाले.

बायोटीन (जीवनसत्त्व बी7) चे फायदे - Benefits of biotin (vitamin B7) in Marathi

केस आणि त्वचा यावर बायोटिनचे फायदे सुप्रसिद्ध आहेत, कारण बायोटिन महत्तम आरोग्य प्राप्त करण्यासाठी व्यापकरीत्या वापरले जाते. ते त्वचा व केस संरचनामध्ये सुधारणा करते व केसगळतीचे निवारण व उपचार यामध्ये विशिष्ट भूमिका असते. अशक्त किंवा विद्रूप नखांच्या उपचारासाठी नखाचे पूरक तत्त्व म्हणून ते सामान्यपणें वापरले जाते.

बायोटिनच्या प्रभावांवर हल्ली एक अभ्यासात चाचणी झाली, ज्याचे वैशिष्ट्य म्हणजे हळू वाढणारे, भुशीच्या रंगाचे केस, ज्यामध्ये कंगवा फिरवणेंही अवघड होईल. या रुग्णांना बायोटिनचे पूरक तत्त्वाने सकारात्मक प्रतिक्रिया दिसून आली. दिवसातून तीनदा मौखिक बायोटिनचे 0.3 एमजी मात्रा दिल्याने या रुग्णांमध्ये 4 महिन्याच्या काळात लक्षणीय सुधारणा दिसून आली. केस वाढदरसुद्धा वाढली होती, आणि केसांची ताकद व कंगवा फिरवता येण्यामध्ये सुधारणा होती.

तसेच, नखांवर बायोटिनचे प्रभाव विविध अभ्यासांमध्ये सिद्ध करण्यात आले आहे. अशा एका अभ्यासामध्ये, मौखिक बायोटिनचे पूरक तत्त्व दिल्याने नखाच्या संरचनेमध्ये 25% सुधारणा आणि ठिसूळ नखे असलेल्या रुग्णांमध्ये ताकद दिसून आली. हे अभ्यास याप्रकारे सिद्ध करतात की बायोटिन केस, नख आणि त्वचेसाठी एक उत्कृष्ट पूरक तत्त्व आहे आणि आम्ही दैनंदिन नित्यक्रमामध्ये या आहारात्मक स्त्रोतांना सामील करण्याचा सल्ला देतो. तरी, पूर्वी विहित केल्याशिवाय तुम्हाला ही पूरक तत्त्वे न वापरण्याचा सल्ला दिला जातो.

जीवनसत्त्व बी8 चे फायदे - Vitamin B8 benefits in Marathi

जीवनसत्व बी8 किंवा इनॉझिटॉलचे महत्त्वपूर्ण आरोग्य फायदे विशेषकरून स्त्रियांसाठी प्रजननक्षम वयात असतात. ते पीसीओएस (पॉलिसिस्टिक ऑव्हॅरिअन सिंड्रोम) चे उपचार व प्रबंधनात व्यापकपणें वापरले जाते आणि या रुग्णांमध्ये वजन कमी करण्यात साहाय्य करण्यात मदत होते. याने इंसुलिन प्रतिरोधकता आणि त्यातील मधुमेहाचा धोका कमी होतात व इतर लक्षणांच्या सुधारणामध्ये मदत होते.

पीसीओएससोब जगत असलेल्या स्त्रियांमध्ये झालेल्या एका अभ्यासात प्रकट झाले की इनॉझिटॉल पूरक तत्त्व दिल्याने ऊसाइट्सचे आकार वाढण्याद्वारे अनुर्वरतेचा धोका कमी होण्याची शक्यता आहे. इनॉझिटॉल पूरक तत्त्वांमुळे प्लॅसेंटल व्हॅस्कुलराइझेशन होण्याचे सिद्ध झाले आहे, जे भ्रूणाला रक्ताभिसरण सुधारते. यामुळे पीसीओएसने प्रभावित महिलांमध्ये साहाय्यित प्रजनन पद्धतींच्या परिणामात सुधारणा होण्यात मदत होते.

हे दिसून आले आहे की गेस्टेशनल डायबेटीझ ( गरोदरपण्यादरम्यान मधुमेह असल्याची स्थिती) पीसीओएसद्वारे प्रभावित स्त्रियांमध्ये अधिक असते. इनॉझिटॉलच्या उपचाराने पीसीओएस प्रभावित स्त्रियांमध्ये गेस्टेशनल डायबेटीझ टाळणें किंवा बरे करणें ही शक्य होते. स्त्रियांसाठी लाभकारक असल्याखेरीज, जीवनसत्त्व बी8मुळे चयापचय विकारांसोबत जगत असलेल्या व्यक्तींमध्ये रक्ताचे कॉलेस्टरॉल स्तर कमी होण्याचेही सांगितले जाते.

अभ्यासामध्ये प्रकट झाले आहे की इनॉझिटॉल पूरक तत्त्व दिल्याने ट्रायग्लेसराइड्स व कमी घनत्त्वाचे लिपोप्रोटीन कमी होते, जे अतीतणावाशी संबद्ध आहे; आणि अती घनत्त्वाच्या लिपोप्रोटीनमध्ये वाढ सुरक्षात्मक आहे.

जीवनसत्त्व बी12चे कार्य - Vitamin B12 function in Marathi

जीवनसत्त्व बी12 किंवा कॉबॅलॅमिन जीवनसत्त्व बी कॉंप्लेक्समधून सर्वांत प्रसिद्ध जीवनसत्त्व आहे, जे त्याच्या अनेक लाभांसाठी प्रसिद्ध आहे. सर्वात प्रसिद्ध म्हणजे रक्तक्षयाचे उपचार व निवारण यामध्ये त्याची भूमिका. जीवनसत्त्व बी12 कमतरता पॅर्निशिअस अनीमिआच्या विकासासाठी खूप जवळून संबंधित आहे, कारण जीवनसत्त्वबी12 लाल रक्तकोशिका निर्मिती होण्यास आवश्यक आहे. याशिवाय, जीवनसत्त्व बी12 त्वचा, नख आणि केसांच्या उत्तम आरोग्यासाठी जवाबदार आहे.

या जीवनसत्त्वाच्या कमतरतेचे संबंध हायपरपिग्मेंटेशन, केस व नखाच्या संरचनेमधील बदल तसेच जीभ किंवा तोंडाच्या दाहाबरोबर आहे.जीवनसत्त्व बी12मुळे अवसाद आणि चिंतेचे स्तरही घटते आणि डिमेंशिआविरुद्धही ते प्रभावी आहे. सौम्य संज्ञानात्मक विकारसुद्धा याने सुधारित होते, कारण ते मेंदूच्या संज्ञानात्मक क्षतीचे दर हळू करते.

जीवनसत्त्वबीची दैनंदिन मात्रा खाली दिली गेली आहे. तरीही, तुम्ही नोंद घेतली पाहिजे की या किंमती अंदाजी आहेत आणि या जीवनसत्त्वाची वास्तविक मात्रा तुमचे वय, लिंग आणि इतर शारीरिक गुणांवर अवलंबून आहे. या जीवनसत्त्वाचे बाह्य पूरक तत्त्व घेण्यापूर्वी तुमच्या चिकित्सकाचा सल्ला दिला पाहिजे. नैसर्गिक किंवा आहारात्मक स्वरूपामध्ये घेत असतांना, आम्ही आरडीए ( सल्ला दिलेली दैनिक अनुमत मात्रा) किंमतींना न ओलांडण्याची विनंती करतो.

जीवनसत्त्व बीचे प्रकार आरडीए पुरुष आरडीए महिला
बी1 थिआमिन 1.2 एमजी 1.1 एमजी
बी2 रिबोफ्लॅव्हिन 1.3 एमजी 1.1 एमजी
बी3 निआसिन 16 एमजी 14 एमजी
बी5 पॅंटोथेनिक एसिड 5 एमजी 5 एमजी
बी6 पायरॉडिक्सिन 1.3 एमजी 1.3 एमजी
बी7 बायोटिन 30 एमजी 30 एमजी
बी8 इनॉझिटॉल 400 एमजी 400 एमजी
बी12 कॉबॅलॅमिन 2.4 एमजी 2.4 एमजी

जीवनसत्व बी जल घुलनशील असल्याने, आहारातील खप किंवा बी कॉंप्लेक्स सप्लिमेंट्सबद्दल सहप्रभाव होण्याची शक्यता कमी असते.तरीही, जीवनसत्त्वाच्या कोणत्याही घटकाची अतिरिक्त मात्रा सल्ला दिलेल्या दैनिक खपेपेक्षा अधिक असल्याने त्याने थोडी हानी होते.

  • जीवनसत्व बी1 किंवा थिआमिनचे कोणतेही ज्ञात सहप्रभाव नाही, कारण शरिरामधून जलद गळती होते. दुर्लभ परिस्थितींमध्ये, त्यामुळे त्वचेत खाज किंवा अलर्जिक प्रतिक्रियाही होऊ शकतात.
  • जीवनसत्त्व बी3 किंवा निआसिनची अतिरिक्त मात्रा यामुळे उलटी, स्किन फ्लश ( त्वचा गरम होणें आणि लालसर होणें) किंवा अत्युच्च रक्तशर्करा होऊ शकते. अत्यधिक उच्च मात्रांमुळे निआसिनचा विषारीपणा होतो, ज्याने गंभीर विकार जसेही यकृत (हॅपॅटिक) किंवा एकाधिक अंग निकामी पडणें असे होते आणि ते प्राणघातक ठरू शकते. चिकित्सकाने विहित केल्याशिवाय ते घेऊ नये.
  • जीवनसत्त्व बी5चे अतिरिक्त स्तर अतिसार यासारख्या जीआयटी अडचणींशी निगडीत असतात.
  • अत्यधिक मात्रेत विटामिन बी6  घेतल्याने डोळे, त्वचा किंवा श्वसनतंत्राला खाज होऊ शकते. जीवनसत्त्व बी8 मुळे ही खाज होण्याचे प्रसिद्ध आहे.
  • सिंथेटिक स्वरूपात जीवनसत्त्व बी12 दिल्याने, अतिसार, स्नायूमधील वेदना किंवा मसल क्रॅंप, थकवा, डोकेदुखी किंवा घेरी येणें यासारखे अनेक सहप्रभाव होण्याची शक्यता असते. इंजेक्शनद्वारे दिले जाणारे स्वरूप अधिक गंभीर एनॅफिलॅटिक प्रतिक्रियांशी निगडीत जसे की व्हीझिंग, खाज, गिळण्यात कठिनता, हृदयाचे ठोके जलद पडणें किंवा चट्टे विकसित होणें. (अधिक पहा:  दमा)
Dr. Dhanamjaya D

Dr. Dhanamjaya D

Nutritionist
16 Years of Experience

Dt. Surbhi Upadhyay

Dt. Surbhi Upadhyay

Nutritionist
3 Years of Experience

Dt. Manjari Purwar

Dt. Manjari Purwar

Nutritionist
11 Years of Experience

Dt. Akanksha Mishra

Dt. Akanksha Mishra

Nutritionist
8 Years of Experience


Medicines / Products that contain Vitamin B Complex

संदर्भ

  1. Nakamura ZM, Tatreau JR, Rosenstein DL, Park EM. Clinical Characteristics and Outcomes Associated With High-Dose Intravenous Thiamine Administration in Patients With Encephalopathy.. Psychosomatics. 2018 Jul - Aug;59(4):379-387. PMID: 29482863
  2. Lu'o'ng Kv, Nguyên LT. Thiamine and Parkinson's disease. J Neurol Sci. 2012 May 15;316(1-2):1-8. PMID: 22385680
  3. Costantini A, Pala MI, Tundo S, Matteucci P. High-dose thiamine improves the symptoms of fibromyalgia. BMJ Case Rep. 2013 May 20;2013. pii: bcr2013009019. PMID: 23696141
  4. Hosseinlou A, Alinejad V, Alinejad M, Aghakhani N. Glob J Health Sci. 2014 Sep 18;6(7 Spec No):124-9. PMID: 25363189
  5. Al-Attas O et al. Metabolic Benefits of Six-month Thiamine Supplementation in Patients With and Without Diabetes Mellitus Type 2. Clin Med Insights Endocrinol Diabetes. 2014 Jan 23;7:1-6. PMID: 24550684
  6. Schwedt TJ. Preventive Therapy of Migraine. Continuum (Minneap Minn). 2018 Aug;24(4, Headache):1052-1065. PMID: 30074549
  7. Talebian A, Soltani B, Banafshe HR, Moosavi GA, Talebian M, Soltani S. Prophylactic effect of riboflavin on pediatric migraine: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Electron Physician. 2018 Feb 25;10(2):6279-6285. PMID: 29629048
  8. Superko HR, Zhao XQ, Hodis HN, Guyton JR. Niacin and heart disease prevention: Engraving its tombstone is a mistake. J Clin Lipidol. 2017 Nov - Dec;11(6):1309-1317. PMID: 28927896
  9. Gominak SC. Vitamin D deficiency changes the intestinal microbiome reducing B vitamin production in the gut. The resulting lack of pantothenic acid adversely affects the immune system, producing a "pro-inflammatory" state associated with atherosclerosis and autoimmun Med Hypotheses. 2016 Sep;94:103-7. PMID: 27515213
  10. Geller M1, Mibielli MA1, Nunes CP, da Fonseca AS, Goldberg SW, Oliveira L. Comparison of the action of diclofenac alone versus diclofenac plus B vitamins on mobility in patients with low back pain. J Drug Assess. 2016 Mar 31;5(1):1-3. eCollection 2016. PMID: 27785373
  11. Hochman LG, Scher RK, Meyerson MS. Brittle nails: response to daily biotin supplementation. Cutis. 1993 Apr;51(4):303-5. PMID: 8477615
  12. Brescoll J, Daveluy S. A review of vitamin B12 in dermatology. Am J Clin Dermatol. 2015 Feb;16(1):27-33. PMID: 25559140
  13. Abderrahim Oulhaj, Fredrik Jernerén, Helga Refsum, David Smith, Celeste A. de Jager. Omega-3 Fatty Acid Status Enhances the Prevention of Cognitive Decline by B Vitamins in Mild Cognitive Impairment. J Alzheimers Dis. 2016; 50(2): 547–557. PMID: 26757190
  14. Ehsan Ullah Syed, Mohammad Wasay, Safia Awan. Vitamin B12 Supplementation in Treating Major Depressive Disorder: A Randomized Controlled Trial. Open Neurol J. 2013; 7: 44–48. PMID: 24339839
  15. MedlinePlus Medical Encyclopedia: US National Library of Medicine; Thiamine
  16. National Institutes of Health; Office of Dietary Supplements. [Internet]. U.S. Department of Health & Human Services; Thiamin.
  17. Marc A. Ellsworth, Katelyn R. Anderson, David J. Hall, Deborah K. Freese, Robin M. Lloyd. Acute Liver Failure Secondary to Niacin Toxicity. Case Rep Pediatr. 2014; 2014: 692530. PMID: 24711953
  18. National Institutes of Health; Office of Dietary Supplements. [Internet]. U.S. Department of Health & Human Services; Pantothenic Acid.
  19. MedlinePlus Medical Encyclopedia: US National Library of Medicine; Cyanocobalamin Injection
Read on app