फिशर - Anal Fissure in Marathi

फिशर म्हणजे काय?

ॲनल फिशर्स म्हणजे गुदाशयामध्ये  लहान, अरुंद, अंडाकार-आकारात जखम होणे किंवा फोड येणे. ते सामान्यत: गुदाशयाच्या आतील भागात, विशेषत: मागच्या बाजूने येतात. गुदाशय नलिका आणि गुदाद्वारा दरम्यान एक नलिके सारखी रचना आहे. गुदाद्वारामध्ये रक्तस्त्राव आणि वेदना ही याची सर्वात सामान्य लक्षणे आहेत. हे कोणत्याही वयात होऊ शकते. सहसा, याला मूळव्याध किंवा रक्तस्त्राव समजले जाते. फिशर्स अक्यूट किंवा क्रोनिक असू शकतात. अक्यूट फीशर्स पेपर कटसारखे असतात, परंतु क्रोनिक फीशर्स मध्ये गुदाद्वाराच्या त्वचेवर एक फोड येतो.

याची मुख्य चिन्हे आणि लक्षणे काय आहेत?

वेदना आणि रक्तस्त्राव ही विशिष्ट लक्षणे आहेत. सामान्यतः, वेदना आंत हालचालीच्या दरम्यान सुरू होतात आणि काही तास टिकतात. खाज सुटणे आणि सूज सुद्धा दिसुन येते. सामान्यतः वेदना  सहन करु शकत असलो तरी कधीकधी तीव्र वेदना होऊ शकतात. मलामध्ये, टिश्यू पेपरवर किंवा गुदाद्वारा भोवती रक्ताचे लाल डाग दिसू शकतात. गुदाद्वाराच्या त्वचेवर पातळ भेगा दिसून येतात. व्यक्तीला आंतड्यां मध्ये दोन शौच्यामध्ये या लक्षणांपासून आराम मिळतो.

याची मुख्य कारण काय आहेत?

गुदाद्वाराच्या नलिकामार्गे कडक, जास्त मलच्या प्रवाहामुळे मुख्यतः बध्दकोष्टता उद्भवते. क्रॉन रोगा सारखा इन्फ्लॅमेटरी आंत्र रोग देखील फिशर  होण्याचे कारण होऊ शकतो. गर्भधारणा आणि बाळंतपणादरम्यान देखील फिशर होऊ शकतात. पातळ मल आणि अतिसार देखील मूलभूत कारणे असू शकतात.

याचे निदान आणि उपचार कसे केले जातात?

हातमोजा घालून किंवा ॲनोस्कोप (शेवटी एक कॅमेरा असलेली पातळ ट्यूब) टाकून डॉक्टर आपल्या गुदाद्वाराच्या नलिकेची तपासणी करतात. फिशरचे ठिकाणदेखील संभाव्य कारणाचे सूचक ठरु शकते. क्रॉनच्या आजारात फिशर मागे किंवा पुढे असण्याऐवजी बाजूला असू शकतात. जर आवश्यक असेल तर, पुढील निदान किंवा अंतर्निहित परिस्थितीच्या अन्वेषणासाठी, डॉक्टर प्रभावित व्यक्तीच्या स्थितीनुसार फ्लेक्झिबल सिग्मोइडायॉस्कोपी किंवा कोलोनोस्कोपी करायला सांगू शकतात

गुदव्दाराचे विषाणू सहजपणे हाताळले जाऊ शकतात आणि काही आठवड्यांच्या आत त्यांचे निराकरण केले जाऊ शकते. पण अंतर्भूत कारणांचा उपचार न केल्यास ते पुन्हा  होऊ शकते. सामान्यतः, फायबर समृद्ध आहार आणि भरपूर प्रमाणात पाणी वापरल्याने मल मऊ  होतात आणि त्यांना मोठ्या प्रमाणात तयार होतात, यामुळे कोणत्याही प्रकारचे नुकसान टाळता येते आणि रोग बरे होतात. गुदव्दाराच्या दुखण्यातून आराम मिळविण्यासाठी टॉपिकल ॲनस्थेटिक्सचा वापर केला जाऊ शकतो. उपचारांना मदत करण्यासाठी स्टूल सॉफ्टर देखील वापरले जातात

10-20 मिनिटे गरम पाण्याने वारंवार अंघोळ करणे आरामदायी ठरते.  नार्कोटिक वेदनाशामक औषधे वापरू नये, कारण त्यांच्यामुळे बध्दकोष्टता होते. नायट्रो-ग्लिसरीन मलम आणि कॅल्शियम चॅनेल अवरोधक ही औषधे वापरली जातात. उपचारांसाठी शस्त्रक्रिया फारच कमी वेळा केली जाते. सर्जिकल उपचारांमध्ये बोट्युलिनम टॉक्सिन इंजेक्शन आणि स्फिन्कटेरोटोमी (गुदा स्फिंकटरची शस्त्रक्रिया) समाविष्ट असते. शस्त्रक्रियेत बोवेल वरील नियंत्रण कमी होण्याचा धोका कमी आहे.

1. American Society of Colon and Rectal Surgeons [Internet] Columbus, Ohio; Anal Fissure Expanded Information.
2. MedlinePlus Medical Encyclopedia: US National Library of Medicine; Anal fissure
3. National Health Service [Internet]. UK; Anal fissure symptoms
4. Am Fam Physician. 2003 Apr 1;67(7):1608-1611. [Internet] American Academy of Family Physicians; Diagnosis and Management of Patients with Anal Fissures.
5. Steven Schlichtemeier et al. Anal fissure. Aust Prescr. 2016 Feb; 39(1): 14–17. PMID: 27041801