मायास्थेनिया ग्रॅव्हिस - Myasthenia Gravis (MG) in Marathi

मायास्थेनिया ग्रॅव्हिस म्हणजे काय?

मायास्थेनिया ग्रॅव्हिस (एमजी) हा एक रोग आहे ज्यामध्ये  शरीराच्या रोगप्रतिकारक प्रणालीचे असामान्य कार्य निर्माण होते ज्यामुळे त्याचे स्वत: चे ऊतके प्रभावित होते त्यामुळे सूज आणि नुकसान होते. हे नर्व्हस आणि स्नायू यांच्यातील रासायनिक संदेशांच्या प्रसारणास प्रभावित करते, जे सर्व हालचाली आणि क्रिया घडवून आणण्यास मदत करतात. हे वेगवेगळ्या वयोगटातील पुरुष आणि महिला दोघांनाही प्रभावित करते. सुरुवातीच्या काळात महिलांमध्ये आणि नंतरच्या काळात पुरुषांमध्ये हे पाहिले जाते. सूज झाल्यामुळे, विविध स्नायूंच्या हालचाली आणण्यासाठी लागणाऱ्या ऊर्जाचा प्रगतीशील तोटा होतो.

मुख्य चिन्हं आणि लक्षणं काय आहेत?

• स्नायू अशक्तपणा.
• डोळा स्नायूं कमकुवत झाल्यामुळे दुहेरी प्रतिमा.
• बोलण्या दरम्यान समस्या.
• कमकुवत आवाज.
• चावताना आणि गिळताना अडचण.
• श्वास घ्यायला त्रास होतो.
• वजन उचलण्यात समस्या.

या लक्षणांवर उपचार न केल्यास हा रोग प्रगतीशील होतो.

मुख्य कारणं काय आहेत?

मायास्थेनिया ग्रॅव्हिस जेव्हा शरीराच्या स्वतःच्या रोगप्रतिकार प्रणाली चुकून मेंदूच्या तंत्रिका टर्मिनल्स आणि स्नायूच्या दरम्यान च्या स्वस्थ पेशींवर हल्ला करतात तेव्हा उद्भवतो. कमी झालेल्या रासायनिक दूतमुळे एसिटाइलॉक्लिन नावाचे जे दोन्ही दरम्यान जातात त्यामुळे हे पेशी क्षतिग्रस्त होतात. परिस्थितीचे जोखीम वाढविणारे घटक समाविष्ट करतात:

• प्रतिकारशक्ती नियंत्रित करणारे थायमस ग्रंथी इम्पॅयर्ड (विकल).
• कर्करोग.
• एमजीचा कौटुंबिक इतिहास.

याचे निदान आणि उपचार कसे केले जाते?

एक न्यूरोलॉजिकल परीक्षा केली जाते जे निर्धारित करते:

• स्नायूच्या अशक्तपणाचे प्रमाण.
• स्नायू टोन.
• प्रतिबिंब.
• तपासणीतून डोळ्यातील दोष शोधणे.
• स्नायू समन्वय.

तपशीलवार वैद्यकीय इतिहास घेतला जातो. इतर चाचण्यांमध्ये समाविष्ट आहे:

• रासायनिक मेसेंजर (दूत) एसिटाइलॉलाइनचे मापन.
• एड्रोपोनियम क्लोराईड चाचणी ही एक व्यक्तिपरक चाचणी आहे ज्यामध्ये स्नायूंच्या हालचाली तपासल्या जातात.
• इलेक्ट्रोमॅगोग्राफी जे स्नायू ऊतींचे विद्युत क्रियाकलाप नोंदवते.
• थायमस ग्रंथी तपासण्यासाठी सीटी स्कॅन आणि एमआरआय.
• श्वासोच्छ्वासाचे सामर्थ्य मोजण्यासाठी फुफ्फुसाची चाचणी.

सध्या एमजी साठी कोणताही उपाय नाही आहे. उपचारांमध्ये लक्षणे व्यवस्थापित करणे आणि रोगप्रतिकार प्रणाली नियंत्रित करणे समाविष्ट आहे.

• प्रतिकारशक्ती आणि कॉर्टिकोस्टिरॉईड्स कमी करणारी औषधे उपयुक्त आहेत. पायरिडोस्टिस्जीमाइनचा वापर तंत्रिका पेशी आणि स्नायूंच्या दरम्यान मेंदूच्या सांकेतिक खूणा सुधारण्यासाठी केला जातो. इंट्राव्हेन्सस इम्यून ग्लोब्युलिन हे एक प्रकारचे रक्त उत्पादन आहे जे प्रेरित प्रतिकारशक्तीपासून दूर राहण्यास मदत करते.
• थायमस ग्रंथी काढून टाकणे समाविष्ट असलेल्या शस्त्रक्रियेची योजना आहे.
• प्लाझ्मा एक्सचेंज स्नायूची सामर्ध्य सुधारण्यात मदत करते.

जीवनशैलीतील बदल एमजीच्या लक्षणे कमी करण्यास मदत करतात:

• स्नायू कमजोरपणा कमी करण्यासाठी विश्रांती.
• तणाव आणि उष्णतेची बाधा टाळा.

1. Scherer K,Bedlack RS,Simel DL. Does this patient have myasthenia gravis? JAMA. 2005 Apr 20;293(15):1906-14. PMID: 15840866
2. National Institute of Neurological Disorders and Stroke [internet]. US Department of Health and Human Services; Myasthenia Gravis Fact Sheet.
3. National Institutes of Health; [Internet]. U.S. National Library of Medicine. Myasthenia gravis.
4. MedlinePlus Medical Encyclopedia: US National Library of Medicine; Myasthenia Gravis.
5. Office on Women's Health [Internet]: U.S. Department of Health and Human Services; Myasthenia gravis.