मेनियर डिझीज - Meniere's Disease in Marathi

मेनियर डिझीज काय आहे ?

मेनियर डिझीज हा अंतर्गत कानातील बदलांमुळे उद्भवणाऱ्या लक्षणांचा एक त्रिकूट आहे ज्यामुळे संतुलन आणि ऐकणे कमी होते, कारण दोन्ही कार्य मानवी शरीरात अंतर्गत कानाने नियंत्रित होत असते.

त्याची मुख्य चिन्हं आणि लक्षणं काय आहेत ?

मेनियर डिझीजची सामान्य चिन्हे आणि लक्षणे खाली दिली आहेत :

• भोवळ येणाऱ्या संवेदना किंवा व्हर्टिगो.
• कानांमध्ये एक धारदार आवाज किंवा घोगरा आवाज ज्याला टीनिटस म्हणून ओळखले जाते.
• अचानकपणे येणारे बहिरेपणा.
• कानाच्या आत दाब अनुभवणे.
• मळमळ.

याची मुख्य कारणं काय आहेत ?

अद्याप मूळ कारण समजले नाही आहे; पण, अनेक घटकांच्या मिश्रणाने मेनियर डिझीज होऊ शकतो.

मेनियर डिझीजची काही कारणे खाली सूचीबद्ध आहेत:

• कानातील द्रवामध्ये रासायनिक असंतुलन.
• कानातील द्रवाचे जमा होणे ज्यामुळे ऐकणे आणि तोल सांभाळण्याच्या क्रियेवर प्रभाव पडणे.
• खूप मोठ्या आवाजा समोर बऱ्याच वेळेसाठी संपर्कात राहणे.
• अनुवांशिक असू शकते.
• आहारामध्ये अनियमित आणि जास्त प्रमाणात मिठाचा प्रयोग.
• ॲलर्जी.
• डोक्याला दुखापत.
• व्हायरल संसर्ग.

याचे निदान आणि उपचार कसे केले जातात ?

व्यक्ती या परिस्थितीने पिडीत आहे का हे माहिती करून घेण्यासाठी ऐकण्याची आणि तोल संभाळण्याची चाचणी वेगवेगळी घेतली जाते.

ऐकण्याची चाचणी: बहिरेपणा माहिती करून घेण्यासाठी ऑडिओमेट्री किंवा ऐकण्याची चाचणी केली जाऊ शकते. व्यक्तीला एका किंवा दोन्ही कानांमध्ये ऐकण्यात त्रास होत आहे का, हे माहिती करून घेण्यासाठी ही चाचणी मदत करते. याव्यतिरिक्त, कानाच्या आत विद्युत क्रिया मोजण्यासाठी इलेक्ट्रोकोलीओग्राफी (ईसीओजी-ECoG) केले जाते. श्रवण तंत्रे आणि मेंदूच्या सुनावणी केंद्राचे कार्य तपासण्यासाठी एक श्रवणीय ब्रेनस्टेम प्रतिसाद आयोजित केला जातो. या चाचण्यांमधून हे प्रकरण अंतर्गत कानाशी किंवा कानाच्या तांत्रिकेशी संबंधित आहे हे ठरवता येते.

तोल संभाळण्याची चाचणी (बॅलेंस टेस्ट) - मेनियर डिझीजसाठी केलेली सर्वात सामान्य बॅलेंस टेस्ट म्हणजे इलेक्ट्रोनिस्टॅगमोग्राफी (ईएनजी-ENG).

मेनियर डिझीजसाठी निश्चित उपचार नाही आहे, परंतु विशिष्ट औषधे व्हर्टिगो, मळमळ आणि टिनिटसची लक्षणे कमी करण्यामध्ये मदत करू शकतात. डाययुरेटिक हे असे औषध आहे जे व्हर्टिगोसारख्या स्थितीमध्ये दिले जाते जे शरीरात अतिरिक्त द्रव जमा होण्यापासून मर्यादित करते आणि थांबवते. परिस्थितीच्या गांभीर्यानुसार जिथे आवश्यक आहे तिथे शस्त्रक्रिया आणि ऐकण्यास सहाय्या करणाऱ्या वस्तू  यांच्या वापराचा सल्ला मेनियर डिझीजच्या उपचारामध्ये दिला जातो.

मेनियर डिझीजचा हल्ला टाळण्यासाठी काही खबरदारी घेतली गेली पाहिजे. ही खबरदारी अशी आहे:

• धुम्रपान न करणे.
• मीठ-प्रतिबंधित आहार.
• मद्य (अल्कोहोल) आणि कॅफीन टाळा.

1. Healthdirect Australia. Meniere’s disease. Australian government: Department of Health
2. National Health Service [Internet]. UK; Ménière's disease.
3. National Institute on Deafness and Other Communication Disorders [Internet] Bethesda, MD; Ménière's disease. National Institutes of Health; Bethesda, Maryland, United States
4. National Institutes of Health; [Internet]. U.S. National Library of Medicine. Ménière disease.
5. MedlinePlus Medical Encyclopedia: US National Library of Medicine; Meniere's Disease.