ప్రోటీన్: ఆహారాలు, ప్రయోజనాలు, ఉపయోగాలు మరియు దుష్ప్రభావాలు - Foods, Benefits, Uses and Side effects of Protein in Telugu

ఎక్సట్రాసెల్యూలార్ మాట్రిక్స్ (extracellular matrix) మరియు కన్నెక్టీవ్ టిష్యూలలో కొల్లాజెన్ ఒక ప్రధానమైన నిర్మాణాత్మక (structural) ప్రోటీన్. కొల్లాజెన్ మన శరీరంలో అధికంగా లభించే ప్రోటీన్ మరియు చర్మంలో ఇది ఒక ప్రధాన భాగం. ఇది చర్మం యొక్క ఎలాస్టిసిటీ  మరియు బలాన్ని నిర్వహించడానికి సహాయపడుతుంది తద్వారా చర్మంపై వృద్ధాప్య లక్షణాలను తగ్గించే అవకాశం ఉంటుంది. ఇది చర్మం తేమను పునరుద్ధరించడంలో కూడా సహాయపడుతుంది, ఇది పొడి చర్మం ఉన్న వ్యక్తులకు సహాయపడుతుంది.

కొల్లాజెన్ సప్లిమెంట్‌ను తీసుకునే మహిళల బృందంతో కూడిన ఒక అధ్యయనంలో, ప్లేసిబో (ఎటువంటి ప్రభావంలేని పదార్థం తీసుకోవడం) చికిత్స పొందుతున్న సమూహంతో పోల్చినప్పుడు, కొల్లాజెన్ సప్లిమెంట్‌ను తీసుకునే మహిళలలో చర్మ ఎలాస్టిసిటీలో గణనీయమైన మెరుగుదల గమనించబడింది. ఇది చర్మం యొక్క తేమను పునరుద్ధరించడంలో కూడా సహాయపడింది.

ముఖ్యంగా వృద్ధ చర్మం మీద కొల్లాజెన్ భర్తీ యొక్క ప్రభావాలను గుర్తించడానికి నిర్వహించిన మరొక పరిశోధనలో ఈ ఏజెంట్లను (కొల్లాజెన్ సప్లిమెంట్‌)  ఓరల్ గా (నోటి ద్వారా) తీసుకోవడం వల్ల చర్మపు మాట్రిక్స్ యొక్క సంథసిస్ పై ప్రభావం చూపడం ద్వారా చర్మపు ముడతలు అధికంగా కనిపించడాన్ని తగ్గించిందని తెలిసింది. అందువల్ల, చర్మ ఆరోగ్యాన్ని రక్షించడంలో సహాయపడే ప్రోటీన్లను మీ ఆహారంలో చేర్చడం ఉత్తమం.

(మరింత చదవండి: విటమిన్ సి వనరులు)

దీనితో పాటుగా, కొల్లాజెన్ గాయం నయమయ్యే  ప్రక్రియలో అన్ని దశలలో ఒక ముఖ్యమైన పాత్రను  కలిగి ఉంది. గాయం/పుండు నయమయ్యే  ప్రారంభ దశలలో టైప్ 3 కొల్లాజెన్ ఉత్పత్తి అవుతుంది. ఉపరితల (పైపైన జెరిగే) గాయాలు, శయ్య పుండ్లు (సుదీర్ఘమైన బెడ్ రెస్ట్ కారణంగా ఏర్పడే గాయాలు), మధుమేహ పుండ్లు (మధుమేహ రోగుల పాదాల మీద అభివృద్ధి చెందుచెందే ఒక గాయం/పుండు), కాలిన గాయాలు, కొట్టుకుపోవడం (చర్మం గీరుకుపోవడం లేదా రక్కుకుపోవడం వలన ఏర్పడే గాయాలు) వంటి వివిధ రకాలైన గాయాల నిర్వహణకు కూడా కొల్లాజెన్ యొక్క ఉపయోగం సూచించబడింది. చర్మం స్క్రాప్ చేయడం లేదా రుద్దడం వల్ల). ఈ సూచనలు కొల్లాజెన్ యొక్క వైద్య లక్షణాలను ప్రముఖంగా తెలుపుతాయి. కాబట్టి, ఇది తరచుగా చర్మ క్రీములు, లోషన్లు మరియు ఇతర ఓవర్ ది కౌంటర్ (మందుల షాప్ లో సులువుగా దొరికేవి) ఉత్పత్తుల యొక్క ఒక సాధారణ భాగంగా ఉంటుంది.

కొల్లాజెన్ మహిళల్లో సెల్యులైట్ను తగ్గిస్తుంది మరియు లక్షణాన్ని మెరుగుపరుస్తుంది. కొల్లాజెన్ యొక్క దీర్ఘకాలిక ఓరల్ వాడకం దీనిపై సానుకూల ప్రభా వాలను చూపిందని పరిశోధకులు సూచించారు. కొల్లాజెన్ ఏర్పడటానికి మరియు నిర్వహించడానికి సహాయపడే ప్రోటీన్లను ఆహారంలో చేర్చడం మంచిది. ఓవర్ ది కౌంటర్ క్రీములు మరియు ఉత్పత్తులను కూడా ఉపయోగించవచ్చు. అయినప్పటికీ, వైద్యుల సూచన లేకుండా కొల్లాజెన్ సప్లిమెంట్లను తీసుకోకూడదని గట్టిగా సిఫార్సు చేయబడింది.

కెరాటిన్ ఒక ఫైబరస్ ప్రోటీన్ మరియు జుట్టు, గోర్లు మరియు ఇతర కణజాలాల యొక్క ప్రధాన భాగం. మన జుట్టు 99% కెరటిన్ను కలిగి ఉంది, దీనికి జుట్టుకు బలము చేకూర్చే మరియు రక్షించే చర్యలు ఉంటాయి. కెరాటిన్ నిర్మాణాన్ని నిర్వహించడానికి ప్రోటీన్లు మరియు అమైనో ఆమ్లాలు సహాయపడతాయి. కాబట్టి, దాని నిర్వహణకు అవసరమైన ప్రోటీన్ అధికంగా ఉండే ఆహారాలను తీసుకోవడం చాలా ముఖ్యం.

ప్రోటీన్ లోపం వలన, కెరాటిన్‌లో నిర్మాణాత్మక మార్పులు ఏర్పడతాయి ఇది తరచుగా జుట్టు ఆకారంలో మార్పులకు దారితీస్తుంది. ఈ లోపం జుట్టు రాలడం, జుట్టు పలుచబడడం మరియు జుట్టు ఊడిపోవడం వంటి వాటితో ముడిపడి ఉంటుంది. ముఖ్యంగా అవసరమైన అమైనో యాసిడ్లు ఉండే ప్రోటీన్ ఆహార పదార్థాల యొక్క పరిమిత వినియోగం వలన ఈ లోపం ఏర్పడే అవకాశం ఉంటుంది.

అమైనో యాసిడ్లు జుట్టు కోసం కొన్ని నిర్దిష్ట చర్యలను నిర్వహిస్తాయి. ఎల్-మెథియోనిన్ వంటి సల్ఫర్ కలిగిన అమైనో ఆమ్లాలు వెంట్రుకలలో సల్ఫర్ స్థాయిలను పెంచడం ద్వారా జుట్టుకు  బలానికి అందించడంలో సహాయపడతాయి. సల్ఫర్ జుట్టు పెరుగుదలకు చాలా అవసరం మరియు అది జుట్టు యొక్క సాధారణ రూపాన్ని కూడా ప్రభావితం చేస్తుందని గుర్తించబడింది. దీని లోపం జుట్టు రాలడానికి కారణమవుతుంది. పురుషుల పై నిర్వహించిన ఒక అధ్యయనం ప్రకారం, మగవారిలో వచ్చే బట్టతల (అలోపేసియా యొక్క సాధారణం రకం) శరీరంలో అమైనో యాసిడ్ల శోషణను అడ్డుకునే ఆహారాలు తీసుకోవడం వలన వస్తుందని అది ప్రోటీన్ లోపానికి కారణమవుతుందని తెలిసింది.

అమైనో ఆమ్లాలు మరియు ప్రోటీన్ల లోపం జుట్టు రాలడాన్ని సూచిస్తుంది కాబట్టి, ఆహార విధానంలో ప్రోటీన్లు ఎక్కువగా ఉండే ఆహారపదార్దాలను చేర్చాలని సిఫార్సు చేయబడింది. అయినప్పటికీ, ఎంచుకునే ప్రోటీన్ ఆహార వనరుల గురించి కొంచెం జాగ్రత్తగా ఉండాలి, ఎందుకంటే కొన్ని వనరులు (ఎల్-లైసిన్ సమృద్ధిగా ఉండేవి) జుట్టుకు అవసరమైన అమైనో ఆమ్లాల శోషణను తగ్గిస్తాయి. ఎల్-లైసిన్ యొక్క కొన్ని వనరులు ఎర్ర మాంసాలు (రెడ్ మీట్), ఇవి సాధారణ ఆరోగ్యానికి కూడా హానికరం.

(మరింత చదవండి: బ్రాహ్మి ప్రయోజనాలు)

ప్రోటీన్లు బిల్డింగ్ బ్లాకులుగా పిల్లల అభివృద్ధికి చాలా అవసరమైన పోషకాలు. అవి పిల్లల యొక్క సరైన ఎదుగుదల మరియు అభివృద్ధిలో సహాయపడతాయి మరియు వారి ఎముకల మరియు కండరాల ఆరోగ్యానికి ఎంతో అవసరం. ఎదిగే పిల్లలలో తగినంత స్థాయిలో డైటరీ ప్రోటీన్లను నిర్వహించడం చాలా అవసరం. జీవితం యొక్క ప్రారంభ దశలలో (బాల్యంలో) ప్రోటీన్ లోపం చాలా ప్రమాదకరం మరియు ఇది పిల్లలలో ప్రోటీన్-ఎనర్జీ పోషకాహార లోపానికి (మాల్ న్యూట్రిషన్) కారణం కావచ్చు. ఇది తీవ్రమైన పోషకాహార లోపానికి కారణమవుతుంది, తద్వారా క్వాషియోర్కోర్ మరియు మారస్మస్ వంటి తీవ్రమైన రుగ్మతలకు దారితీస్తుంది. అటువంటి పిల్లలు తరచూ తీవ్రమైన తక్కువ బరువును కలిగి ఉంటారు మరియు వారిలో పెరుగుదల తక్కువగా ఉండవచ్చు (ఎత్తుకు తగినంత కాకుండా చాలా తక్కువ శరీర బరువు ఉంటుంది). వారి ఎముక నిర్మాణం కూడా ప్రభావితమవుతుంది, ఎముకలు పెళుసుబారుతాయి, ఇది ఫ్రాక్చర్ల మరియు వైకల్యాల/లోపాల ప్రమాదాన్ని పెంచుతుంది.

(మరింత చదవండి: ఎముకలకు విటమిన్ డి)

పోషకాహారలోపం మరియు పేదరికం యొక్క ప్రాబల్యం కారణంగా, ఈ రుగ్మతలు భారతదేశంలో చాలా సాధారణం మరియు ప్రోటీన్లను తగినంతగా అందించడం ద్వారా వీటిని నిర్వహించవచ్చు. ప్రోటీన్ లోపం ఉన్న పిల్లలు తీవ్రమైన ఇన్ఫెక్షన్లు మరియు అనారోగ్యాలకు కూడా గురవుతారు, ఇది వారి మనుగడను ప్రభావితం చేస్తుంది. హిమోగ్లోబిన్ సింథసిస్ లో కూడా ప్రోటీన్ ఉంటుంది కాబట్టి ఈ పిల్లలలో రక్తహీనత కూడా సాధారణంగా సంభవిస్తుంది.

దీనిని నివారించడానికి, వారి వయస్సుకి సిఫారసు చేయబడిన స్థాయిలలో పిల్లలకు తగినంత ప్రోటీన్ ను అందించాలి. చనుబాలు శిశువులకు ఒక మంచి ప్రోటీన్ మూలాలు మరియు వారికి ఇవి ప్రముఖంగా సిఫార్సు చేయబడతాయి. పిల్లవాడు దాదాపు 6 నెలల వయస్సులో తినడం ప్రారంభించినప్పుడు ప్రోటీన్ అధికంగా ఉండే ఘన ఆహారాలు (Solid foods) సిఫార్సు చేయబడతాయి.

1 నుండి 3 సంవత్సరాల పిల్లలకు 13 గ్రాముల ప్రోటీన్ సూచించబడుతుంది. శాఖాహారులు మరియు తక్కువ బరువున్న పిల్లలకు ఇంకా అదనపు ప్రోటీన్ అవసరమని గమనించాలి. ఒకసారి వైద్యులని సంప్రదించి శిశువు అవసరమైన ప్రోటీన్ పరిమాణం గురించి తెలుసుకోవడం కూడా ఉత్తమం.

(మరింత చదవండి: పసిపిల్లలో పళ్ళు వచ్చే వయస్సు)

సమతుల్య ఆహారంలో రోజువారీ శక్తి అవసరాలను తీర్చడానికి 10-35% ప్రోటీన్ ఉండాలి. ప్రోటీన్లు 15% శక్తిని అందిస్తాయి మరియు కండరాల యొక్క ప్రధాన భాగాల. ప్రోటీన్ అధికంగా ఉండే ఆహారం శరీరంలోని పోషక మరియు శక్తి అవసరాలను తీరుస్తూ దానితో పాటుగా కండర ద్రవ్యరాశిని పెంచి మరియు అవాంఛిత కొవ్వులను కండర ద్రవ్యరాశి భర్తీతో తగ్గిస్తుంది. అధిక ప్రోటీన్ మరియు తక్కువ కార్బోహైడ్రేట్ ఉండే ఆహారం బరువు తగ్గే ప్రభావాలతో ముడిపడి ఉంటుంది మరియు ఆకలిని తగ్గించే పదార్థంగా పనిచేస్తుంది. ఇది బరువు తగ్గుదల యొక్క ప్రారంభ దశలలో మెరుగైన ఫలితాలను చూపుతుంది, అయితే కేలరీల సంఖ్యలో మార్పులు లేకపోతే దీర్ఘకాలిక ప్రభావాలు అనుకూలంగా లేకపోవచ్చు.

(మరింత చదవండి: బరువు తగ్గుదల కోసం ఆహార విధాన పట్టిక)

అధికంగా సంక్లిష్ట ప్రోటీన్లను తీసుకోవడం కొన్ని ఆరోగ్య నష్టాలు ఉనందువల్ల, ఆహారంలో తక్కువ కొవ్వు, లీన్ ప్రోటీన్ గల వనరులను చేర్చడం మంచిది. దీనితో పాటు తక్కువ కేలరీలను తీసుకోవడం వల్ల బరువు తగ్గడానికి మరియు శక్తి అవసరాలను తీర్చడానికి కూడా అది సహాయపడగలదు. అయితే రోజూ తీసుకునే ఆహారంలో ప్రధాన మార్పులు లేదా చాలా ఎక్కువ ప్రోటీన్ ఉండే ఆహరం తీసుకోవచ్చని మీకు సూచించబడదు, ఇది దుష్ప్రభావాలను కలిగిస్తుంది. మీ ఆరోగ్య స్థితిని బట్టి ఉత్తమ పోషక సలహాలను తెలుసుకోవడానికి మీరు మీ వైద్యులను లేదా డైటీషియన్‌ను సంప్రదించడం మంచిది.

వివిధ న్యూరోట్రాన్స్మిటర్ల నిర్మాణం కోసం ప్రోటీన్లు అవసరం, ఇవి మెదడులో అనేక విధులను నిర్వహిస్తాయి. ఈ న్యూరోట్రాన్స్మిటర్లు అనేక అమైనో యాసిడ్లతో తయారు చేయబడి ఉంటాయి, ఇవి  మెదడు పనితీరును మెరుగుపరచడమేకాక గుండె, కాలేయం మొదలైనటువంటి అనేక ముఖ్యమైన అవయవాల పనితీరుకు కూడా సహాయం చేస్తాయి.

సరైన మెదడు పనితీరుకు ట్రిప్టోఫాన్ ఒక బాగా అవసరమైన అమైనో యాసిడ్ మరియు దాని లోపం సాధారణ ప్రవర్తనకు అంతరాయం కలిగిస్తుందని తెలుస్తుంది. ట్రిప్టోఫాన్ మెదడు యొక్క మేధాశక్తి (జ్ఞాపక శక్తి మరియు విశ్లేషణాత్మక నైపుణ్యాలు) పనితీరుకు అవసరం, కాబట్టి పెరుగే వయస్సుతో పాటు ట్రిప్టోఫాన్ అవసరం కూడా అధికం కావచ్చు. అయితే, వివిధ వయసుల వారికి సూచించబడే మోతాదుల గురించి సరిగ్గా తెలియకపోయినా, మెదడు పనితీరును మెరుగుపరచడానికి ప్రోటీన్లు అధికంగా ఉండే ఆహారల వినియోగాన్ని పెంచడం మంచిది.

(మరింత చదవండి: చిత్తవైకల్యం లక్షణాలు)

బరువు తగ్గించడంలో సహాయం చెయ్యడంతో పాటుగా, అధిక ప్రోటీన్ గల డైట్ గుండె రుగ్మతలను  కూడా నివారిస్తుందని కనుగొనబడింది. 8000 మంది మహిళలపై జరిపిన అధ్యయనంలో,అధిక కార్బోహైడ్రేట్ ఆహారం తీసుకునే వారితో పోలిస్తే  అధిక ప్రోటీన్ కలిగిన ఆహారం తీసుకునే మహిళలలో హృదయ సంబంధ రుగ్మతలు వచ్చే ప్రమాదం 30% తక్కువగా ఉందని గుర్తించారు. మొక్కల వనరుల నుండి ప్రోటీన్ తీసుకున్నపుడు ఈ పరిశీలన ఇంకా నిలకడగా ఉన్నట్లు గుర్తించారు.

తక్కువ సాంద్రత కలిగిన లిపోప్రొటీన్ లేదా చెడు కొలెస్ట్రాల్‌ స్థాయిలో తగ్గుదల మరియు రక్తపోటు తగ్గుదలతో కూడా ఈ ఆహారం ముడిపడి  ఉంటుంది.

కాబట్టి, మన ఆహార విధానంలో అధిక ప్రోటీన్లు ప్రధానంగా కార్డియోప్రొటెక్టివ్ పాత్రను పోషిస్తాయని అని చెప్పవచ్చు, కాని జంతువుల మూలాల నుండి వచ్చిన ప్రోటీన్లను నివారించడం మంచిది, ముఖ్యంగా రెడ్ మీట్ తినడం మానుకోవాలి.

(మరింత చదవండి: అధిక రక్తపోటు చికిత్స)

కండరాల పెరుగుదల మరియు పనితీరుకు ప్రోటీన్లు చాలా అవసరం కాబట్టి, అవి అథ్లెట్లు మరియు బాడీబిల్డర్లకు అధిక పరిమాణంలో అవసరం మరియు అవి అథ్లెటిక్ (క్రిడా సంబంధిత) పనితీరును కూడా మెరుగుపరుస్తాయని అంటారు. అథ్లెట్లు మరియు కోచ్‌లు తరచూగా వారి శక్తి అవసరాలను తీర్చడానికి వారు తీసుకునే ఆహారంలో ప్రోటీన్ల స్థాయిని పెంచుతూ ఉంటారు. పరిశోధనా ఆధారాలు ప్రోటీన్ల సప్లీమెంటేషన్ (అందించడం)  శిక్షణా నైపుణ్యాలను మెరుగుపరుస్తుందని మరియు మెరుగైన కండరాల పెరుగుదలకు దారితీస్తుందని నిరూపించాయి. ఆహారంలో ప్రోటీన్లను తీసుకోవడం అనేది కండరాలకు లభించే ప్రోటీన్ల స్థాయిని పెంచుతుందని అంటారు మరియు ఇది సన్నని (పలుచని) కండరాలను శరీరం కోల్పోకుండా చేస్తుంది. కాబట్టి, అధిక స్థాయిలో శారీరక శ్రమ ఉండే వ్యక్తులు వారి వైద్యులు మరియు శిక్షకులని సంప్రదించిన తరువాత ప్రోటీన్ తీసుకునే స్థాయిని పెంచవచ్చని సలహా ఇవ్వబడుతుంది (ఇది వారి శిక్షణా స్థాయిని బట్టి ఉంటుంది).